Marmara Denizi ve Derin Su (Deep Drop) Balıkçılığı
Hidrolojik açıdan Marmara Denizi, Karadeniz ile Akdeniz arasında bir geçiş alanıdır. Sıcaklık ve tuzluluk bakımından değerlendirildiğinde Marmara Denizi'nin gerçekten de bir geçiş alanı özelliğine sahip olduğu görülür. Marmara'nın yüzey suları genellikle az tuzludur. Ortalama tuzluluk oranı binde 22 olan bu az tuzlu katmanın kalınlığı 15-20 metre kadardır. Derinlere doğru tuzluluk artar ve 30 metreden sonra tuzluluk oranı binde 36-37 civarındadır. Bu katmanın Marmara Denizi'nin daha derin kısımlarında artarak 150 metre civarında binde 39 olduğu ve bu derinlikten sonra da dibe kadar değişmediği gözlenmiştir. Yine yapılan gözlemlerde Marmara Denizi'nde yüzeyden 20-25 metre derinliğe kadar az tuzlu Karadeniz suyu bulunur. Bu katmanın tuzluluğu İstanbul Boğazı ve Boğaziçi'nin Marmara Denizi'ne açıldığı kesimde akıntıların da etkisiyle binde 20-23 olan tuzluluk batıya doğru giderek artarak Çanakkale Boğazı'na yaklaştıkça binde 26-28 civarına yükselir.
Sıcaklık değerleri yönünden Marmara Denizi'nin yüzey suyu sıcaklık değerleri kışın 8-10 ° C, yazın ise 24-26 ° C derece arasında değişir. Yüzey suyu sıcaklıkları , kuzeyde 10-15 metreye kadar mevsimlere bağlı olarak İstanbul Boğazı'na doğru daha soğuk, batıya doğru hafifçe artar. Bu değer özellikle kışın batı dan doğuya göre sıcaklığın birkaç derece artmasına neden olur. Aynı şekilde yüzey sıcaklığı yine özellikle batıya doğru Tekirdağ-Gelibolu arasında daha düşük, Bandırma-Çanakkale arasında ise daha ılık olduğu görülür. Yaz sıcaklıklarında ise bu fark daha azdır.
75 m'den daha aşağıda tüm Marmara su kütlesi için total tuzluluk ortalaması binde 38.38 ± 0.17'dir. Bu verilerden de açıkça görüldüğü gibi 75 metrenin altında homohalin bir su kütlesi bulunmakta ve tüm çanağı doldurmaktadır.
Marmara Denizi'nin şelf alanı güneyde oldukça geniş, kuzeyde ise çok dardır. Ganos Dağı önünde ise şelf hemen hemen sıfırlanmıştır. Marmara Denizi şelf sınırı 100-120 metre derinlik konturu ile tanımlanır.
Kuzey Şelf : Marmara Denizi'nin kuzey şelfi batıda Ganos Dağı'ndan doğuda İzmit Körfezi'ne kadar uzanır. Şelfin genişliği 13 kilometreden azdır, şelf kenarı yaklaşık 110 metre derinlikte morfolojik olarak belirgin bir sınırdır.
Çınarcık Havzası : Kuzey şelf, fay kontrollü çok dik bir denizaltı yamacı ile kesilir. Kuzey denizaltı yamacı, kuzey şelf ile derinlikleri 1100 metreyi aşan çukurları birleştiren, ve tüm Marmara kuzeyi boyunca takip edilen, yaklaşık 160 km uzunlukta dik bir denizaltı şevi oluşturur. Kuzey denizaltı yamacını oluşturduğu düşünülen fay Wong ve diğerleri (1995) ve Ergün ve Özel (1995) tarafından, Kuzey Sınır fayı olarak isimlendirilmiştir. Çınarcık havzasının kuzeyinde denizaltı yamacının eğimi batıdan doğuya doğru 11°'den 23°'ye kadar çıkar ve bana bağlı olarak doğuya doğru genişliği azalır. Çınarcık havzası, kama şeklinde, doğuya doğru kapanan, yaklaşık 50 km uzunluğunda, en batıda 20 km genişlikte, 545 km2 bir alana sahip sedimanter bir havzadır. Son derece düz ve engebesiz bir yüzeye sahip olan Çınarcık havzası -1270 m ile -1170 m derinlikleri arasında yer alır.
Tekirdağ Havzası : Orta Marmara havzasının batısında Marmara Denizi'nin üçüncü büyük çukuru olan Tekirdağ havzası yer alır. Tekirdağ havzasının paralel eşkenar dörtgene benzeyen bir yüzey şekli vardır; paralelkenarın kenar uzunluğu yaklaşık 15 km, yüzey alanı ise 220 km2'dir. Denizaltı yamacından çukura geçiş batıda -1110 metrede olup, bu geçiş doğuya doğru tedrici bir şekilde yükselerek en doğuda -700 metrededir. Çukurun büyük bir kesimi -1100-1120 metre derinlikte yer alır, ve çok düz ve monoton bir batimetri sunar." (Artüz, M. L., Okay, A., Mater, B., Artüz, O. B., Gürseler, G., Okay, N. (2007). Bilimsel Açıdan Marmara Denizi (Scientific Aspects of the Sea of Marmara). M. L. Artüz (Ed.), Türkiye Barolar Birliği Yayınları.)
Marmara Denizi, dört mevsim sabit su sıcaklık aralığı (14°C - 14,3°C), yüksek besin girdisi, şelf kenarlarından (com) havza tabanına kadar olan ve (yer yer) dik eğilimli (slope) yamaçları ve fay sistemi sebebiyle meydana gelmiş kırma taşlık ve kayalık bölgeleri ile, derin su balıkçılığı (deep water fishing & deep drop fishing) için uygun bir ekosistem oluşturmaktadır.
Bilimsel bilgi ve verilerin haricinde, derin su balıkçılığının Marmara Denizi'nde yeterince bilinmemesi ve uygulanmıyor oluşunun bazı sebepleri vardır. Bu sebepler:
- Bu av şeklinde "genel olarak kullanılan donanımların orta ve yüksek maliyetli olması",
- Balık bulucuların hatalı bilgilere sebep verebilmesi (duyarsız oluşu),
- "Marmara Denizi dip morfolojisi ve derinlikleri hakkında yetersiz bilgiler",
- "Dip morfolojisi ile ilişkili türler hakkında yetersiz bilgiler" şeklinde sıralanabilir.
- "Manuel veya elektrikli çıkrık" ile, 300$-600$ gibi bir maliyet karşılığında bu avcılık yapılabilir.
- "Trolling kamış + elektrikli olta makinesi" kombinasyonu ile, 1000$ maliyet karşılığında da bu avcılık yapılabilir.
Türkiye denizlerinde 500' den fazla balık türü tespit edilmiştir. Bu balık türlerinin bir çoğu avcılık sırasında tesadüfen (hedef dışı av olarak) denk gelirken, bazı türler neredeyse hiç avlanmamakta ve bunun tam tersi olarak bazı türler de oldukça rağbet gördüğü için ticari önem arz etmektedir.
- Yılan Balığı (Anguilla anguilla - European eel) 700m derinliklere kadar avlanabilir ve 133cm uzunluğa varabilir.
- Mığrı Balığı (Conger conger - European conger) 1100m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 300cm uzunluğa varabilir.
- Mezgit/Tavuk Balığı (Melanogrammus aeglefinus - Haddock) 400m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 112cm uzunluğa varabilir.
- Mezgit/Tavuk Balığı (Merlangius merlangus - Whiting) 200m derinliklere kadar avlanabilir ve 70cm uzunluğa varabilir.
- Mezgit/Tavuk/Derin Su Mezgit/Mavi Mezgit Balığı (Micromesistius poutassou - Blue whiting) 3.000m derinliklere kadar avlanabilir ve 50cm uzunluğa varabilir.
- Mezgit/Tavuk Balığı (Trisopterus minutus - Poor cod) 400m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 40cm uzunluğa varabilir.
- Gelincik Balığı (Molva dypterygia - Blue ling) 1.000m derinliklere kadar avlanabilir ve 155cm uzunluğa varabilir.
- Gelincik/Uzun Gelincik/Çatal Sakal Gelincik Balığı (Molva macrophthalma - Spanish ling) 700m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 108cm uzunluğa varabilir.
- Gelincik/Uzun Gelincik Balığı (Molva molva - Ling) 1.000m derinliklere kadar avlanabilir ve 200cm uzunluğa varabilir.
- Bakalyaro/Berlam Balığı (Merluccius merluccius - European hake) 1.000m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 140cm uzunluğa varabilir.
- Sivri Kuyruklu Gelincik Balığı (Mora moro - Common mora) 2.500m derinliklere kadar avlanabilir ve 80cm uzunluğa varabilir.
- Gelincik Balığı/Çatal Sakal Gelincik Balığı (Phycis blennoides - Greater forkbeard) 1.000m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 110cm uzunluğa varabilir.
- Gelincik Balığı/Çatal Sakal Gelincik Balığı (Phycis phycis - Forkbeard) 600m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 65cm uzunluğa varabilir.
- Kağıt Balığı (Trachipterus trachypterus - Mediterranean dealfish) 600m derinliklere kadar avlanabilir ve 300cm uzunluğa varabilir.
- Derin Su Fener Balığı (Lophius budegassa - Blackbellied angler) 1.000m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 122cm uzunluğa varabilir.
- Fener Balığı (Lophius piscatorius - Angler) 1.000m derinliklere kadar avlanabilir ve 244cm uzunluğa varabilir.
- Kral/İstavrit Bozması Balığı (Caranx hippos - Crevalle jack) 300m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 124cm uzunluğa varabilir.
- Hint İstavriti (Decapterus russelli - Indian scad) 200m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 45cm uzunluğa varabilir.
- Malta Palamutu/Kılavuz Balığı (Naucrates ductor - Pilotfish) 300m derinliklere kadar avlanabilir ve 70cm uzunluğa varabilir.
- Kral/İstavrit Bozması Balığı (Pseudocaranx dentex - White trevally) 200m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 122cm uzunluğa varabilir.
- Sarı Kuyruk/Avcı Balığı (Seriola dumerili - Greater amberjack) 300m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 190cm uzunluğa varabilir.
- Arap İstavriti Balığı (Trachurus indicus - Arabian scad) 400m derinliklere kadar avlanabilir ve 35cm uzunluğa varabilir.
- Sarı Kuyruk İstavrit/Sarı Kanat İstavrit/İstavrit Balığı (Trachurus mediterraneus - Mediterranean horse mackerel) 500m derinliklere kadar avlanabilir ve 67cm uzunluğa varabilir.
- Mavi İstavrit/Derin Su İstavriti/İstavrit Balığı (Trachurus picturatus - Blue jack mackerel) 300m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 60cm uzunluğa varabilir.
- Karagöz İstavrit/Kocabaş İstavrit/İstavrit Balığı (Trachurus trachurus - Atlantic horse mackerel) 1.000m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 70cm uzunluğa varabilir.
- Kara Balık (Centrolophus niger - Rudderfish) 1.000m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 183cm uzunluğa varabilir.
- Kara Balık (Schedophilus medusophagus - Cornish blackfish) 300m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 51cm uzunluğa varabilir.
- Kara Balık (Schedophilus ovalis - Imperial blackfish) 700m derinliklere kadar avlanabilir ve 100cm uzunluğa varabilir.
- Sarı Ağız/Granyoz/Kötek Balığı (Argyrosomus regius - Meagre) 300m derinliklere kadar avlanabilir ve 230cm uzunluğa varabilir.
- Lahoz/Lagos/Grida/Beyaz Lahoz/Taş Hanisi Balığı (Epinephelus aeneus - White grouper) 200m derinliklere kadar avlanabilir ve 120cm uzunluğa varabilir.
- Orfoz/Sivri Dişli Orfoz Balığı (Epinephelus caninus - Dogtooth grouper) 400m derinliklere kadar avlanabilir ve 164cm uzunluğa varabilir.
- Orfoz/Lahoz Balığı (Epinephelus costae - Goldblotch grouper) 200m derinliklere kadar avlanabilir ve 170cm uzunluğa varabilir.
- Orfoz/Taş Hanisi Balığı (Epinephelus tauvina - Greasy grouper) 300m derinliklere kadar avlanabilir ve 100cm uzunluğa varabilir.
- Börtlek/Pörtlek/Pertlek/Arap/Orfoz/Haifa Orfozu/Taş Hanisi Balığı (Hyporthodus haifensis - Haifa grouper) 200m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 110cm uzunluğa varabilir.
- Züber/Sivri Burun Lahoz/Orfoz/Taş Hanisi Balığı (Mycteroperca rubra - Mottled grouper) 200m derinliklere kadar avlanabilir ve 144cm uzunluğa varabilir.
- Asıl Hani/Hani Balığı (Serranus cabrilla - Comber) 500m derinliklere kadar avlanabilir ve 49cm uzunluğa varabilir.
- Sinarit Balığı (Dentex dentex - Common dentex) 200m derinliklere kadar avlanabilir ve 100cm uzunluğa varabilir.
- Trança/Telli Sinarit/Antenli Mercan Balığı (Dentex gibbosus - Pink dentex) 200m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 118cm uzunluğa varabilir.
- Patlakgöz Mercan/Kocagöz Mercan/Mandagöz Mercan (Dentex macrophthalmus - Large-eye dentex) 500m derinliklere kadar avlanabilir ve 65cm uzunluğa varabilir.
- Fas Mercanı (Dentex maroccanus - Morocco dentex) 500m derinliklere kadar avlanabilir ve 45cm uzunluğa varabilir.
- Çizgili Karagöz/Karagöz/Çizgili Mercan (Diplodus cervinus - Zebra seabream) 300m derinliklere kadar avlanabilir ve 55cm uzunluğa varabilir.
- Yabani Mercan/Kırma Mercan/Benekli Mercan (Pagellus acarne - Axillary seabream) 500m derinliklere kadar avlanabilir ve 44cm uzunluğa varabilir.
- Mandagöz Mercan/Lekeli Mercan (Pagellus bogaraveo - Blackspot seabream) 700m derinliklere kadar avlanabilir ve 85cm uzunluğa varabilir.
- Kırma Mercan (Pagellus erythrinus - Common pandora) 300m derinliklere kadar avlanabilir ve 73cm uzunluğa varabilir.
- Antenli Mercan/Yalancı Trança (Pagrus caeruleostictus - Bluespotted seabream) 200m derinliklere kadar avlanabilir ve 110cm uzunluğa varabilir.
- Fangri/Fangri Mercan (Pagrus pagrus - Red porgy) 200m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 91cm uzunluğa varabilir.
- Iskatari/Iskatarya/İskatari/Sargoz/Sarıgöz (Spondyliosoma cantharus - Black seabream) 300m derinliklere kadar avlanabilir ve 73cm uzunluğa varabilir.
- Pembe İskorpit/İskorpit Balığı (Scorpaena elongata - Slender rockfish) 800m derinliklere kadar avlanabilir ve 50cm uzunluğa varabilir.
- Kırmızı İskorpit/Benekli İskorpit/Koca Göz İskorpit/İskorpit Balığı (Scorpaena notata - Small red scorpionfish) 700m derinliklere kadar avlanabilir ve 24cm uzunluğa varabilir.
- Kahverengi İskorpit/Lipsoz/İskorpit Balığı (Scorpaena porcus - Black scorpionfish) 800m derinliklere kadar avlanabilir ve 37cm uzunluğa varabilir.
- Adabeyi/İskorpit Balığı (Scorpaena scrofa - Red scorpionfish) 500m derinliklere kadar avlanabilir ve 50cm uzunluğa varabilir.
- Derin Su İskorpiti/İskorpit Balığı (Helicolenus dactylopterus - Blackbelly rosefish) 1.100m derinliklere kadar avlanabilir ve 47cm uzunluğa varabilir.
- Kırlangıç Balığı/Dikenli Kırlangıç Balığı (Chelidonichthys cuculus - Red gurnard) 400m derinliklere kadar avlanabilir ve 50cm uzunluğa varabilir.
- Kırlangıç Balığı (Chelidonichthys lucerna - Tub gurnard) 300m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 75cm uzunluğa varabilir.
- Benekli Kırlangıç/Lekeli Kırlangıç/Gri Kırlangıç Balığı (Eutrigla gurnardus - Grey gurnard) 300m+ derinliklere kadar avlanabilir ve 60cm uzunluğa varabilir.
- Öksüz/Çatal Burun Kırlangıç Balığı (Trigla lyra - Piper gurnard) 700m derinliklere kadar avlanabilir ve 60cm uzunluğa varabilir.
- "Manuel veya elektrikli çıkrık" ile, 300$-600$ gibi bir maliyet ve 1.000$-2.500$ arasında olan yüksek derinliklerde (200m-800m) kullanılan balık bulucular (fish finder) kombine edilerek; 1.300$ - 3.100$ karşılığında bu avcılık yapılabilir
- "Trolling kamış + elektrikli olta makinesi" kombinasyonu ile, 1000$ maliyet ve 1.000$-2.500$ arasında olan yüksek derinliklerde (200m-800m) kullanılan balık bulucular (fish finder) kombine edilerek; 2.000$ - 3.500$ karşılığında bu avcılık yapılabilir. (Ortalama aldığımızda ise; 1.300$ - 3.500$ aralığında bir "donanım ile" bu avcılığın yapılabileceği görülmektedir.)